၂၁ ရာစုနဲ႕ ကရင္တုိ႕ရဲ႕အနာဂတ္

၁။ ဒီေန႕ဒီမွာ စုရုံးေရာက္လာၾကတဲ့ ( Pan Pwo Karen) တစ္ကမၻာလုံးဆုိင္ရာ ပုိးကရင္ မိသားစု ေတြကို ႏွစ္ေထာင္းအား ရျခင္းမ်ားစြာနဲ႕ ႏႈတ္ခြန္းဆက္ပါတယ္။ ဒီလုိေတြ႕ဆုံပြဲမ်ိဳးရွိခဲ့ၾကတယ္ဆုိတာ ျပီးခဲ့တဲႏွစ္၊ ၂၀၁၂ ေလာက္ကမွ သိရွိလာရပါတယ္။ Global Karen ေတြ႕ဆုံပြဲေတြ ရွိတယ္ဆုိတာ ေတာ့ ၾကားတာ ၄ ႏွစ္၊ ၅ ႏွစ္ေလာက္ရွိျပီ။  တစ္ကမၻာ တစ္ရြာ ျဖစ္လာတဲ့ေခတ္ မွာ ဒီလုိ အခင္း အက်င္းမ်ိဳးေတြ ျဖစ္လာၾက တာဟာ ျဖစ္သင့္ျဖစ္ထုိက္တဲ့ အခ်ိန္အခါ ျဖစ္လုိ႕ျဖစ္လာၾက တယ္လုိ႕ပဲ ယူဆႏုိင္ပါတယ္။ ဒါထက္ပုိျပီး အရွိန္အဟုန္ၾကီးမားစြာ ျဖစ္လာဖုိ႕ လည္း ေမွ်ာ္လင့္ ပါတယ္။ 

၂။ ကၽြန္ေတာ္ကေတာ့ ဧရာ၀တီျမစ္၀ကၽြန္းေပၚသားတစ္ေယာက္ျဖစ္ပါတယ္။ ၁၉၆၀ မွာ ပုိးကရင္ (ဖလုံးမြတ္ထိပ္) မိဘႏွစ္ပါးမွ ေျမာင္းျမျမိဳ႕နယ္ ကရင္ရြာေလးတစ္ရြာ မွာ ေမြးဖြားခဲ့ပါတယ္။ အိမ္ျခ (၃၀) ေလာက္သာရွိတဲ့ ရြာမွာ တစ္ရြာလုံးက မိသားစုအသုိင္းအ၀ုိင္းေတြဆုိေတာ့ တစ္ရြာ လုံးက လည္း ပုိးကရင္ လုိပဲေျပာ ၾကပါတယ္။ မူၾကိဳေက်ာင္းေတြလည္းအဲဒီအခ်ိန္အခါ မွာ မရွိေလေတာ့ အသက္ (၇) ႏွစ္ အရြယ္ ေရာက္ေတာ့မွ ရြာနဲ႕ (၂) မိုင္ေလာက္ ေ၀းတဲ့ မူလတန္းေက်ာင္းရွိတဲ့ရြာမွာ ေက်ာင္း စတက္ခဲ့ ရပါတယ္။ ဗမာစကားကုိ ေက်ာင္းတက္တဲ့အခ်ိန္မွ စသင္ရပါတယ္။ ဧရာ၀တီတုိင္း ေျမာင္းျမ ခရုိင္၊ ေျမာင္းျမ ျမိဳ႕နယ္ ဆုိတာ လူဦးေရရဲ႕ ၈၀% ဟာ ကရင္တုိင္းရင္းသားေတြ ျဖစ္ပါ တယ္။ ကရင္စကား ေတာ္ေတာ္ေျပာ ေနေသးတဲ့ ျမိဳ႕နယ္လုိ႕လည္း ဆုိႏုိင္ပါတယ္။ အထက္ တန္းေက်ာင္း ကုိ ေျမာင္းျမ အထက (၃) မွာ ၁၉၇၈ ခုႏွစ္မွာ ေအာင္ျမင္တဲ့အခ်ိန္အထိ ကၽြန္ေတာ္ဟာ ေျမာင္းျမျမိဳ႕နယ္ တြင္း ေက်းရြာ ေဒသမ်ားေတြမွာ လည္ပတ္ေရာက္ရွိခဲ့ပါတယ္။ ဘာသာေရး စာေပနဲ႕ သာသနာ့ ၀န္ထမ္း ျဖစ္လာတဲ့ အခါမွ သာ မူရင္းအရပ္ေဒသနဲ႕ ေ၀းကြာ သြားတဲ့ အခ်ိန္ေတြ တစ္ခ်ဳိ႕ ျဖစ္သြား ခဲ့ပါတယ္။ လြန္ခဲ့တဲ့ ၂၀၀၉ ခုႏွစ္ကတည္းက စတင္ျပီး ကၽြန္ေတာ္ဟာ ဘာသာေရး၊ လူမႈေရးလုပ္ငန္းေတြကုိလုပ္ေဆာင္ဖုိ႕ ပုသိမ္ ကုိအေျချပဳျပီး ဧရာ၀တီျမစ္၀ကၽြန္းေပၚ အတြင္း ေဆာင္ ရြက္လာခဲ့ပါတယ္။ ကရင္စာေပ နဲ႕ယဥ္ေက်းမႈ ထိမ္းသိမ္းျမွင့္တင္ေရးမွာေတာ့ ပုသိမ္ပုိးကရင္၊ စေကာကရင္ႏွစ္ျခင္း အသင္းေတာ္မ်ား နဲ႕တြဲဖက္လုပ္ေဆာင္ပါတယ္။ အထူးသျဖင့္ ေႏြရာသီ ကရင္စာသင္တန္းမ်ား၊ အစုိးရမူတန္း ေက်ာင္းမ်ား မွာ ကရင္စာကုိ ေက်ာင္းခ်ိန္ျပင္ပ စာအျဖစ္ သင္ၾကားျခင္းမ်ား၊ နဲ႕ ဖိလိပုိင္ မနီလာနဲ႕ တြဲဖက္ျပီး ေရဒီယုိ အသံလႊင့္ အစီအစဥ္မ်ားေတြကုိ ဦးစီး ေဆာင္ရြက္လာခဲ့ပါတယ္။ ဒါေတြကေတာ့ ကရင္တစ္ေယာက္ျဖစ္တဲ့ ကၽြန္ေတာ့္အေၾကာင္း တစ္ေစ့ တစ္ေစာင္း ေျပာျပလုိက္ျခင္းပဲျဖစ္ပါတယ္။ ေက်ာ္ျဖတ္လာခဲ့ တဲ့ သက္တာ တစ္ေလွ်ာက္လုံးမွာ ျဖစ္ပ်က္သမွ် အရာေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားကုိ ကရင္အမ်ိဳးသားတစ္ဦးရဲ႕ အျမင္နဲ႕ ၾကည့္ ရႈေလ့လာ မွတ္သားလာခဲ့ပါတယ္။ ျပည့္စုံတဲ့ ေလ့လာမႈ မိ်ဳး ကေတာ့ အမ်ားၾကီးလုိပါေသးတယ္။ အခု ကၽြန္ေတာ္ တင္ျပမယ့္ အေၾကာင္းအရာေလးေတြက ကၽြန္ေတာ္ရဲ႕ ကုိယ္ပုိင္ အျမင္နဲ႕ သုံးသပ္ ခ်က္ ေတြ သာျဖစ္ပါတယ္။

၃။ ကၽြန္ေတာ္တုိ႕ကရင္ေတြ ဘယ္ကလာၾကသလဲ၊ ကရင္ေတြရဲ႕မူလဇာတိကဘယ္ကလဲ၊ ဧရာ၀ တီျမစ္၀ကၽြန္းေပၚေဒသက ကၽြန္ေတာ္တုိ႕ကရင္ေတြရဲ႕ မူရင္းေဒသပဲလား၊ ဆုိတဲ့ေမးခြန္းေတြကုိ ကၽြန္ ေတာ္ ေတာ္ေတာ္စိတ္၀င္စားခဲ့ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေရွးဦးသာသနာျပဳေတြရဲ႕ စာေပ စာတမ္း ေတြကုိ ကၽြန္ေတာ္လုိက္လံရွာေဖြခဲ့တယ္။ ဖတ္ခဲ့ပါတယ္။ အဂၤလိပ္လုိေရးတဲ့ မွတ္တမ္းမွတ္ရာေတြ ေတြ႕ခဲ့ သလုိ၊ ျပင္သစ္၊ အီတလီလိုေရးခဲ့တဲ့ သာသနာျပဳမ်ားေတြရဲ႕မွတ္တမ္းေတြလည္းေတြ႕ခဲ့ပါတယ္။ ကရင္ အေၾကာင္း သီးျခားေရးသားထားတာမ်ိဳး ရွိသလုိ၊ သာသနာျပဳ သမိုင္းနဲ႕ဆက္ႏြယ္ျပီး ေရးသား ထား တာမ်ိဳးလည္းေတြ႕ရပါတယ္။ ဒီလုိေရွးေဟာင္းမွတ္တမ္းေတြကုိ အေျချပဳ ျပီး တင္ျပထားတဲ့ ေစာ ေအာင္လွ ရဲ႕ ကရင္သမိုင္းကုိ လည္း ဖတ္ခဲ့ရပါတယ္။ တစ္ခ်ိဳ႕အပုိင္းက Legendary ဆန္တယ္ လုိ႕ေျပာ ႏုိင္ေပမယ့္ တခ်ိဳ႕ အပုိင္းေတြကေတာ့ ဆက္လက္ေလ့လာ သုေတသနျပဳစရာ ေတြလည္း ရွိေနပါတယ္။ 

၄။ ကၽြန္ေတာ္ဖက္က သုံးသပ္တင္ျပခ်င္တဲ့အခ်က္ကေတာ့ ကရင္ေတြဟာ ေရွးပေ၀သဏီကတည္း ကတည္ရွိေနတဲ့လူမ်ိဳးတစ္မိ်ဳး၊ လက္ရွိျမန္မာႏုိင္ငံကုိ အဦးဆုံးတည္ရွိ/၀င္ေရာက္လာတဲ့လူမ်ိဳးတစ္မ်ိဳး၊ ကုိယ္ပုိင္ ဓေလ့ထုံးတမ္းစဥ္လာ၊ စာေပအႏုပညာနဲ႕ တည္ရွိခဲ့တဲ့ လူမ်ိဳးတစ္မ်ိဳး၊ အာဏရွင္အုပ္ခ်ဳပ္ မင္း လုပ္သူ ေတြရဲ႕အုပ္စုိး မႈေအာက္မွာဖိႏွိပ္ခံခဲ့ ရတဲ့လူမ်ိဳးတစ္မ်ိဳး၊ အဂၤလိပ္ကုိလုိနီ အစုိးရလက္ ထက္မွာ စင္ျမင့္ေပၚအထုိက္အသင့္ေရာက္လာတဲ့လူမ်ိဳးတစ္မ်ိဳး၊ နဲ႕ အခုထိတုိင္ လက္ရွိျမန္မာႏုိင္ငံနဲ႕ ကမၻာ ေပၚမွာ တည္ရွိေနတဲ့လူမ်ိဳးတစ္မ်ိဳးလုိ႔ပဲ ဆုိခ်င္ပါတယ္။ ကရင္ေတြ ဘယ္ကလာသလဲ ဆုိတာ ထက္ ကရင္ေတြ ဒီမွာ အခုရွိေနေသးတယ္ ဆုိတဲ့ အခ်က္က ကၽြန္ေတာ္ ပုိျပီးစိတ္၀င္စား တဲ့ အရင္းအျမစ္ေတြပဲ။ ေျပာင္းလဲလာတဲ့ ကမၻာ့လူဦးေရနဲ႕အတူ ကရင္ေတြဟာ ေရွးပေ၀သဏီက လူဦး ေရအရ၊ ရာ၊ ေထာင္၊ ေသာင္း၊ ေလာက္ပဲရွိေနခဲ့တ့ဲ အေနအထားကေန အခုဆုိရင္ သိန္း ဂဏန္း ေတာင္္မကေတာ့ပါဘူး။ သန္းနဲ႕ခ်ီရွိေနၾကပါျပီ။  ဒါဟာကၽြန္ေတာ္တုိ႕ရဲ႕အရင္းအျမစ္ေတြပဲ။ လက္ရွိ ျမန္မာႏုိင္ငံသာမက အျခား တုိင္း ႏုိင္ငံမွာ လည္းေရာက္ရွိေနတာဟာ လည္းကၽြႏု္ပ္တုိ႕ရဲ႕ အင္အား တစ္ခုပဲ။ အခုလုိတစ္ကမၻာ တစ္ရြာ ျဖစ္လာတဲ့ေခတ္မွာ ကၽြန္ေတာ္တုိ႕တေတြ ဘယ္မွာေန၊( where are we?) ဘာေတြလုပ္ေနၾကသလဲ ( what are we doing?) ဆုိတာထက္ ကၽြန္ေတာ္တို႕တေတြ ဘယ္လုိ ဆက္သြယ္ မႈယူျပီး ( how we get connected and work for a common goal) ဘုံ ဦးတည္ခ်က္ အတြက္ ဘာလုပ္ၾကမလဲဆုိတာ ကသာ ပုိ အေရးၾကီးေနပါတယ္။ ဧရာ၀တီျမစ္၀ ကၽြန္း ေပၚ ေဒသ က ေတာ့ လက္ရွိ ကမၻာ့ေျမပုံေပၚ မွာ ကရင္ေတြ တစ္စုတစ္ေ၀းနဲ႕ အမ်ားဆုံး ေနထုိင္ရာ ေဒသလုိ႔ ေျပာရင္ မွား မယ္မထင္ပါဘူး။

၅။ ႏွစ္ (၆၀) ေက်ာ္၊ ျဖတ္သန္းလာခဲ့ တဲ့ လြတ္လပ္ေရးရျပီး လက္ရွိျမန္မာႏုိင္ငံရဲ႕ သမိုင္းမွာ ျမစ္၀ ကၽြန္းေပၚ၊ ကရင္ျပည္နယ္နဲ႕ အျခားကရင္ေတြရွိတဲ့ ျပည္နယ္၊ တုိင္းအသီးသီးမွာ  ကရင္ေတာ္ ေတာ္ မ်ားမ်ား ဟာ လူမ်ိဳးနဲ႕စာေပ ေမွးမွိန္ျခင္းပ်က္သုန္းဖုိ႕ အႏၱရယ္ ျပဳမႈ ျပင္းျပင္းထန္ထန္ ခံခဲ့ရပါတယ္။ ဒီလုိ ျပင္းထန္လွ တဲ့ ရုိက္ခ်က္ေတြ ၾကားမွာ ကရင္ေတြဟာ မားမားမတ္မတ္ ရင္ဆုိင္ ေက်ာ္ျဖတ္ လာၾကတာ ဟာ ခုခ်ိန္ ထိပါပဲ။ ျပင္းထန္တဲ့ ရုိက္ခ်က္ရဲ အက်ိဳးဆက္ေၾကာင့္ ကရင္ေတာ္ေတာ္ မ်ား မ်ားကရြာ ေပ်ာက္ၾက တယ္။  မိသားစုေပ်ာက္ၾကတယ္။ စာေပေတြေပ်ာက္ၾကတယ္။ တခ်ိဳ႕ စကား ေတြလည္း ေပ်ာက္ခဲ့ၾက ပါတယ္။ တစ္ခ်ိဳ႕လည္း အျခားတုိင္းတစ္ပါးေရာက္ၾကတယ္။ ဒီလုိခက္ခဲ ၾကမ္းတမ္းတဲ့ အေျခအေန ၾကားမွာ အမ်ိဳးသားစာေပနဲ႕ဘာသာစကားကုိ အတတ္ႏုိင္ဆုံး ထိန္းသိမ္း ျမွင့္တင္ေပးတဲ့ KBC/PKBC ကုိ ကၽြန္ေတာ့္ အေနနဲ႕က ေက်းဇူးတင္ ပါတယ္။ ဂုဏ္ျပဳပါတယ္။ ၁၈၃၀ ေက်ာ္ေလာက္ က ခ်ေပးခဲ့တဲ့ သာသသနာျပဳၾကီးေတြရဲ႕ အေမြအနွစ္ နဲ႕ Mandate ကုိ မားမား မတ္မတ္ ေဖာ္ေဆာင္လုပ္ကုိင္နုိင္ခဲ့ျခင္းေတြအတြက္ ကၽြန္ေတာ္တုိ႕ကရင္ တစ္မ်ိဳးသားလုံက ဂုဏ္ ယူၾက ရမွာျဖစ္ပါတယ္။ (ဒီေနရာမွာကၽြန္ေတာ့္ အေနနဲ႕ခရစ္ယာန္တစ္ဦး ရဲ႕အျမင္ ဆန္လြန္ရင္ လည္းခြင့္လႊတ္ပါ)။ 

၆။ ကမၻာ့ ကုလသမၼဂၢ က ေၾကညာ ခ်က္ထုတ္ခဲ့ပါတယ္။ ကမၻာေပၚ မွာ ရွိတဲ့ ဘာသာစကားေပါင္း (၅၉၀၀) ေလာက္မွာ တစ္၀က္က ထိမ္းသိမ္းမႈ မရွိရင္ ဒီ ၂၁ ရာစု မကုန္မွီ လုံး၀ ပေပ်ာက္ သြား ေတာ့မွာ ျဖစ္တယ္။ (ကၽြန္ေတာ္တုိ႕ ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ဘာသာစကားေပါင္း ၁၃၅ မ်ဳိး ရွိတယ္ လုိဆုိတယ္)။

The United Nations (UN) said on May 14, 2009 at Lagos, that 5900 languages worldwide may become extinct before the end of the 21^st century if measures to protect them are not introduced. The United Nations (UN) said that languages remain critical to the achievement of the Millennium Development Goals (MDGs) 2015, on education, urging that children should be taught their dialects at an early age.

၂၀ ရာစုအတြင္း ေအာင္ျမင္တဲ့တီထြင္မႈေတြျဖစ္တဲ့ (ကြန္ျပဴတာ ၁၉၄၁)၊( ကြန္ျပဴတာ ကြန္ယက္ WWW၊ ၁၉၉၀) တုိ႕ ရဲ႕အက်ိဳး သက္ေရာက္မႈေတြေၾကာင့္ ကမၻာ့ ဆက္သြယ္မႈ၊ ဖလွယ္မႈေတြက က်ဳံ႕ လာတယ္။ replay ကုိ မၾကည့္ခ်င္ေတာ့ပဲ real time (Live) ကုိပဲ ၾကည့္ခ်င္လာၾကတယ္။ အင္အားၾကီးတဲ့ ဘာသာ စကား ေတြက အင္အားနည္းတဲ့ ဘာသာစကားကုိ ၀ါးျမိဳလာၾကတယ္။ ဒါ့ေၾကာင့္ ထုိက္သင့္တဲ့ ကုိယ္ခံအား မေကာင္းရင္ ကရင္ဘာသာစကားေတြဟာလည္း ၂၁ ရာစု ရဲ႕ ဘာသာ စကား၀ါးျမိဳျခင္း virus ကေန ကင္းလြတ္မွာ မဟုတ္ဘူး။ ကုိယ္ခံအားေကာင္းေအာင္ ဘယ္လုိ လုပ္ၾကမလဲ။ ကုိယ္ခံ အားမေကာင္းလုိ႕ကေတာ့ ကၽြန္ေတာ္တုိ႕ မ်ိဳးျပဳတ္ႏုိင္တယ္။ ဒီေနရာမွာ ဆင့္ကဲျဖစ္စဥ္ အေၾကာင္းကုိ ေလ့လာခဲ့တဲ့ သိပံပညာရွင္ၾကီး ခ်ားလ္စ္ ဒါ၀င္ ရဲ႕ အဆုိအမိန္႕ေလး ကစိတ္၀င္စားစရာေကာင္းတယ္။ “ It is not the strongest species that can survive nor the most intelligent but the most responsive to change”. မပ်က္သုန္းပဲ ဆက္လက္တည္ျမဲတဲ႕ မ်ိဳးေစ့ဗီဇ( မ်ိဳးႏြယ္စု ) ဆုိတာ အင္အားေကာင္းလြန္းလုိ႕ လည္းမဟုတ္ဘူး၊ ထက္ျမက္လြန္း လုိ႕လည္း မဟုတ္ဘူး၊ ေျပာင္းလဲမႈ အေပၚလုိက္ေလ်ာညီေထြ တုန္ျပန္ႏုိင္ျခင္းေၾကာင့္သာျဖစ္ပါတယ္။ 

၇။ ေျပာင္းလဲေနပါတယ္။ အရာရာေျပာင္းလဲေနပါတယ္။ ေျပာင္းလဲေနျခင္း သည္သာ မေျပာင္း လဲပဲရွိေနပါတယ္။ Philosophical statement တစ္ခုပါ။ “ Nothing is permanent, everything is changing, only change is not changing”…ကၽြန္ေတာ္တုိ႕ကရင္ေတြ အခု ၂၁ ရာစု အထိ ရွိေနေသးတယ္ဆုိတာ ေခတ္အဆက္ဆက္ ျဖစ္ေပၚခဲ့တဲ့ ေျပာင္းလဲျခင္းေတြ အေပၚ ဟန္ခ်က္ညီညီ ကစားတတ္လုိ႕ပဲ လုိ႕ ေျပာခ်င္ပါတယ္။ ဆုိးညစ္တဲ့ အုပ္စုိးသူ မင္းေတြရဲ႕ ေခတ္မွာ ကရင္ေတြ ဟာ ေရွာင္ရွားျပီး ေတာၾကိဳေတာင္ၾကားေတြမွာ ပုန္းလွ်ိဳၾကတယ္။ ဘ၀ျမွင့္တင္ေပးသူ ေတြနဲ႕ေတြ႕ လာတဲ့ ေခတ္မွာလည္း ပညာတတ္အသုိင္းအ၀န္းထဲ၀င္ဆန္႕လာျပန္တယ္။ ေျပာင္းလဲခဲ့တဲ့ ေခတ္ ကာလ အေပၚ ကစားခဲ့ၾကတဲ့ ကၽြန္ေတာ္တုိ႕ ဘုိးေဘးေတြရဲ႕ ကစားကြက္ေတြပါပဲ။  အခုေခတ္ ကာလက ေျပာင္းလဲမႈေတြ က ျမန္ဆန္ လာတယ္။ ယွဥ္ျပိဳင္မႈေတြလည္းျဖစ္လာတယ္။ အရင္ ကရာစု တစ္စု ေလာက္ အခ်ိန္ယူ တည္ေဆာက္ ရတဲ့ အလုပ္ ေတြဟာ အခုဆုိ ဆယ္စု ႏွစ္ပုိင္းထဲ မွာ ျပီးေျမာက္ ေအာင္ လုပ္ေဆာင္လာႏုိင္ၾကတယ္။ အရင္က လနဲ႕ ခ်ီၾကာ သြားရတဲ့ ခရီးေတြလည္း နာရီ ပုိင္းအ တြင္းနဲ႕ ေရာက္လာႏုိင္ၾကတယ္။ Time နဲ႕ Space ေတြ က်ဳံ႕လာပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္ တုိ႕ကရင္ေတြဟာ ေျပာင္းလဲ ျခင္းကုိ မကုိင္ တြယ္တတ္ရင္ ေျပာင္းလဲျခင္းရဲ႕ သားေကာင္ သာလွ်င္ ျဖစ္ၾကပါလိမ့္မယ္။ “ If you can not be master of change, you will be victim of change”! လုိ႕ဆုိပါတယ္။ ေျပာင္းလဲျခင္းရဲ လႈိင္းလုံးကုိ မစီးႏွင္းတတ္ရင္ေတာ့ ကၽြန္ေတာ္တုိ႕တေတြ ေျပာင္း လဲျခင္းလႈိင္းလုံး ေအာက္မွာ ႏွစ္ျမဳပ္ ၾကမွာပဲ။ ဒါ ဟာေခတ္ ကာလအဆက္ဆက္က စိန္ေခၚမႈ ေတြျဖစ္ခဲ့သလုိ အခု ကာလ ရဲ႕စိန္ေခၚမႈ လည္းျဖစ္ ပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္ တုိ႕ ကရင္ဘုိး ေဘးမ်ားေတြဟာ ေခတ္ကာလ ရဲ႕လႈိင္းလုံး ၾကီးေတြကုိ ပုိင္ပုိင္ ႏုိင္ႏုိင္ စီးႏွင္းႏုိင္ခဲ့ ၾကလုိ႕ပဲ ကၽြန္ေတာ္ တုိ႕တေတြ႕ ဒီ ၂၁ ရာစု အထိ သယ္ေဆာင္ လာႏုိင္ခဲ့ၾကတာပဲျဖစ္ပါတယ္။ ဒီပုခုံးေျပာင္းတာ ၀န္ရ ယူရာမွာ ကၽြန္ေတာ္တုိ႕ ရဲရင့္ျပတ္ သားၾကဖုိ႕ရန္ လုိအပ္လာပါျပီ။ ဒီေျပာင္း လဲလာတဲ့ ေခတ္ရဲ႕ လုိင္းလုံးေတြကုိ ဘယ္ လုိစီးႏွင္းျပီး ခရီး ဆက္ၾကရမလဲ ဆုိတာကုိ ကရင္ ေတြ႕ ဆုံပြဲတုိင္း မွာ ေဆြး ေႏြး စရာ ေခါင္းစဥ္ တစ္ခုအျဖစ္ အျမဲပါ ၀င္သင့္ပါတယ္။ 
   

၈။ ကမၻာ့ ေျမပုံေပၚနဲ႕ ကမၻာ့လူမ်ိဳးေတြၾကားမွာ ကရင္ေတြ ရွိေနေသးတယ္။ ဒါဟာ ကၽြန္ေတာ္ တို႕လက္ရွိပုိင္ဆုိင္ထားတဲ့ လူ႕အရင္းအျမစ္ပဲ။ ေထာင္၊ ေသာင္း၊ မကဘူး၊ သန္းခ်ီရွိေနတယ္။ ဒါဟာ ကၽြန္ေတာ္တုိ႕ရဲ႕အေရအတြက္အရ အရင္းအျမစ္အင္အားစုေတြပဲ။ ရွိေနတဲ့အေရအတြက္ေတြကုိ ေပါင္းစည္အင္အား ( collective force) တစ္ခုျဖစ္လာဖုိ႕ ဖန္တီးၾကရမွာျဖစ္တယ္။ အေျခအေန တစ္ခု ေပၚမွာ မူတည္ျပီး ကၽြန္ေတာ္တုိ႕တေတြဟာ ေခ်ာင္းၾကိဳ၊ ေခ်ာင္းၾကား မွာေနခဲ့ၾကပါတယ္။ အခုလုိ ပြင့္လင္းလာတဲ့ (infrastructure development) အေျခခံအေဆာက္အဦ၊ ဆက္သြယ္မႈ ေခတ္မွာ ကရင္ေတြဟာ ”လမ္းသာ”လာပါျပီ။  ေတာင္ေပၚက ကရင္ေတြ ”သာလာ”တဲ့လမ္းမေပၚေျပးဆင္းလာ ႏုိင္သ လုိ၊ ေျမျပန္႕ကရင္ေတြလည္း ”သာလာ”တဲ့လမ္းမေပၚေျပးတက္လာႏုိင္ပါျပီ။ ကၽြန္ေတာ္တုိ႕ ေျပးတက္ ၾကဖုိ႕ပဲလုိပါတယ္။ ထုိင္ေနလုိ႕ေတာ့ ခရီးမေပါက္ႏုိင္ပါဘူး။ ေျပးလႊား ကစားရတဲ့ ေခတ္နဲ႕ အျပိဳင္အဆုိင္ေခတ္မွာ ကၽြန္ေတာ္တုိ႕ကရင္ေတြ ႏုိင္ငံတကာ ဘုံကစားကြင္းထဲမွာ ၀င္ေရာက္ ကစားၾက ရပါေတာ့မယ္။ ထုိင္ခုံ ေပၚ ထုိင္ ျပီး ပြဲ ၾကည့္ ေနတဲ့ ပြဲၾကည့္ ပရိတ္သတ္ ( spectators ) ဘ၀ ကုိ စြန္႕ခြာျပီး ကစားသမား ( players) အျဖစ္ ေျပာင္းလဲၾကခ်ိန္တန္ပါျပီ။ 

၉။ ကၽြန္ေတာ္တုိ႕ကရင္ေတြဟာ အဂၤလိပ္အစုိးရလက္ထက္မွာ (၁၈၂၆-၁၉၄၇) role တစ္ခု၊ capacity တစ္ခု တက္ လာခဲ့တယ္ ဆုိေပမယ့္၊ အမ်ားစုက ေနာက္လုိက္ (followers) စိတ္နဲ႕ပဲသြားခဲ့ျပီး ေခါင္း ေဆာင္ (leader) စိတ္နဲ႕ အရည္အေသြးေတြ ထုိက္သင့္သေလာက္ မထြက္ေပၚလာခဲ့ပါဘူး။ ထင္ ရွား တဲ့ ကရင္ေခါင္းေဆာင္ၾကီး တစ္ခ်ိဳ႕ကလြဲလုိ႕ေပါ့ေလ။ ကၽြန္ေတာ္တုိ႕ကရင္ေတြက သူမ်ား ေနာက္ လိုက္ရတာသိပ္ၾကိဳက္ၾကတယ္။ ေခါင္းေဆာင္လုပ္ခုိင္းရင္ ဘယ္သူမွ မလုပ္ခ်င္ၾကဘူး။ ေခါင္း ေရွာင္ခ်င္ၾကတယ္။  တာ၀န္ယူရဲတဲ့သတၱိလုိေနေသးတယ္လုိ ျမင္မိတယ္။ အခြင့္အေရး ပိတ္ပင္မႈ ေတြနဲ႕ အဖိႏွိပ္ခံ ဘ၀ မွာ က်င္လည္ခဲ့ၾကရတဲ့အခါမွာ ကုိယ့္ကုိယ္ကုိ ယုံၾကည္မႈအား နည္း တတ္ၾက တယ္။ သူတစ္ပါးအေပၚ မွီခုိစိတ္ေတြ မ်ားလာတတ္တယ္။ ဒီေန႕ ဒီအားနည္းခ်က္ ေတြကုိ အားသာ ခ်က္ေတြအျဖစ္ေျပာင္းလဲ ၾကရပါလိမ့္မယ္။ ဒီအနာအဆာေတြကုိ ကုသျပီး က်န္းမာသန္စြမ္း တဲ့ ကရင္လူ႕ေဘာင္လူ႕အဖြဲ႕အစည္း ေတြကိုထူေထာင္ၾကရပါလိမ့္မယ္။ ဒါမွသာ ဒီ ၂၁ ရာစု မွာ ကရင္ ေတြဟာ ေတာက္ေျပာင္တဲ့ အနာဂတ္ကုိ ဖန္တီးႏုိင္ၾကပါလိမ့္မယ္။ ပြင့္လင္းျမင္သာလာတဲ့ လူ႕အဖြဲ႕ အစည္းသစ္ မွာ ကၽြန္ေတာ္တုိ႕ကရင္ေတြ ဟာ မီးေရာင္ေအာက္က ဇါတ္ခုံ စင္ျမင့္ေပၚ မွာ တက္ ေရာက္ ေဖ်ာ္ေျဖဖုိ႕ ေနရာယူၾကရပါေတာ့မယ္။ ခင္းက်င္းထားတဲ့ သစ္ေသာ စင္ျမင့္ ေတြျဖစ္တဲ့၊ လူမႈေရးစင္ျမင့္၊ စီးပြားေရးစင္ျမင့္၊ နည္းပညာစင္ျမင့္၊ နုိင္ငံေရးစင္ျမင့္ေတြမွာ ကၽြန္ေတာ္တုိ႕ ကရင္ လူငယ္ မ်ိးဆက္သစ္ေတြ တက္ေရာက္ ေနရာယူ တင္ဆက္ဖုိ႕ လုိအပ္ေနပါျပီ။ အခုေလာ ေလာဆယ္ ရွိေနတဲ့ ကၽြန္ေတာ္တုိ႕ ကရင္ေခါင္းေဆာင္ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားဟာ ဘာသာေရး စင္ျမင့္ ေပၚကပဲ ေနရာယူတာရွိေနေသးတယ္။ ဒီဘာသာေရး အပုိင္းမွာပဲ ကၽြန္ေတာ္တုိ႕က အားသာ ေနလုိ႕ပဲလား၊ ပုိျပီး စိတ္၀င္စားမႈ မ်ားေနလုိ႕ ပဲလား၊ မဟုတ္ရင္လည္း ပုိျပီး ေလာကီ ေရးရာနဲ႕ ကင္း ကင္း ကြာကြာ ေနခ်င္လုိ႕ပဲလား ဆုိတာေတာ့မေျပာတတ္ဘူး။ လက္ရွိကရင္ အဖြဲ႕အစည္း ေတြရဲ႕ ေခါင္း ေဆာင္ ေတာ္ ေတာ္ မ်ားမ်ား ဟာ ဘာသာေရး၊ သာသနာေရးနဲ႕ ႏြယ္ ျပီး လူထုေရွ႕ ေရာက္ လာၾက သူေတြ မ်ား ပါတယ္။ ဘယ္လိုပဲျဖစ္ျဖစ္၊ အထက္ကေဖာ္ျပခဲ့တဲ့ စင္ျမင့္သစ္ ေတြမွာ လည္း ကရင္ လူငယ္မ်ိဳး ဆက္သစ္ ေတြ တက္ေရာက္ႏုိင္ဖုိ႕ရန္ ျပင္ဆင္ၾကရပါလိမ့္မယ္။ 

၁၀။ ေရာက္ရွိလာတဲ့ ၂၁ ရာစုမွာ ကရင္ေတြဟာ ” ကရင္တစ္မ်ိဳးတည္းျဖစ္ျခင္း” (Being One Karen), ဘုံအေျခခံအုပ္ျမစ္ ( common ground) တစ္ခုေပၚ ကေနရပ္တည္ျပီး လုပ္ရွား ဖုိ႕ရန္ လုိအပ္ပါတယ္။ အေျခအေန၊ အေၾကာင္းတရား အမ်ိဳးမ်ိဳးေပၚ မွာ ကရင္ေတြဟာ ကြဲ ျပားျခားနားျဖစ္ခဲ့ၾကပါတယ္။ ေတာင္ေပၚ၊ ေျမျပန္႕၊ ပုိး၊ စေကာ၊ ခရစ္ယာန္ကရင္၊ ဗုဒၵဘာသာကရင္၊ စာျဖဴ၊ စာနီ၊ စေနသင္းကရင္၊ အဂၤလီကန္ကရင္၊ စသည္ျဖင့္ ဘာသာေရး၊ ေဒသစကား၊ ေနထုိင္ရာေဒသ၊ အေပၚမူတည္ျပီး ကြဲျပားသြား ၾကပါတယ္။ ေဖာ္ျပပါ အလႊာ ကေန တဆင့္ ဆင္းလုိက္မယ္ ဆုိရင္ “ကရင္တစ္မ်ိဳး တည္းျဖစ္ၾကျခင္း” ( Beinng One Karen) ဆုိတဲ့ ဘုံရပ္တည္ခ်က္တစ္ခု မွာ ကၽြန္ေတာ္တုိ႕ကရင္ေတြ ဆုံမွတ္တစ္ခုအျဖစ္ ရပ္တည္ေနၾကမွ သာလွ်င္ စည္းလုံးခုိင္မာတဲ့ အင္အားစုတစ္ခု ဆုိတာေပၚ ထြက္လာပါလိမ့္မယ္။ ဒါကုိေတာ့ အမ်ိဳးသားေရးကုိ အေျခ ခံတဲ့ စုစည္းႏုိင္မႈ တစ္ခုလုိ႕ ေျပာႏုိင္ပါတယ္။ ဒီလုိ  “ကရင္ တစ္မ်ိဳး တည္းျဖစ္ၾကျခင္း” ( Beinng One Karen)  လုိ႕ေျပာတဲ့ အခါမွာ Unity in Diversity ကုိ ပဲ အေျခ ခံ မူအေနနဲ႕သြားရမွာ ျဖစ္တယ္။ ဘာသာေရး၊ ကုိးကြယ္ ယုံၾကည္မႈအရ ကြဲျပားႏုိင္တယ္။ ေနရာ ေဒသေပၚ မူတည္ျပီး ကြဲျပားၾကမယ္။ စကား အရကြဲ ျပားၾက မယ္။ ဒါေပမယ့္ ”ကရင္တစ္မ်ိဳးတည္းျဖစ္ျခင္း” လုိ႕ေခၚ မယ့္ Being One Karen အလႊာ မွာ ကၽြန္ေတာ္တုိ႕ အားလုံး ဆုံမွတ္ ယူၾက ရပါလိမ့္မယ္။ ဒါသည္သာ ကၽြန္ေတာ္တုိ႕ရဲ႕ မူလဇစ္ျမစ္ ( root ) ပဲ၊ အဲဒီ အျမစ္ ကေန၊ ကရင္ ပင္စည္၊ အကုိင္းအခက္ေတြကုိ ေ၀ဆာ ေစၾကရ မွာ ျဖစ္ပါတယ္။

၁၁။ တစ္ကမၻာ တစ္ရြာျဖစ္ လာတဲ့ ေခတ္မွာ ကရင္ေတြ ပုိျပီး မၾကာခဏေတြ႕ဆုံ၊ စုစည္းၾကရပါမယ္။ ယခုလုိ တစ္ႏွစ္ တစ္ခါ က်င္းပတဲ့ Pan Pwo Karen အစည္းအေ၀းဟာ ဒါထက္က်ယ္ျပန္႕တဲ ပုိးကရင္ ကြန္ယက္ တစ္ခုျဖစ္ လာႏုိင္ပါတယ္။ ဒါထက္မက က်ယ္ျပန္႕တဲ့ Pan/Global Karen ေတြ႕ဆုံပြဲ အထိ ၂၁ ရာစု ရဲ႕ ပန္းတုိင္တစ္ခုအျဖစ္ ထားရွိၾကရင္ မေကာင္းေပဘူးလား။ 

ကၽြန္ေတာ္ေနထုိင္ရာ ဧရာ၀ တီျမစ္၀ကၽြန္းေပၚ (ထီးထာကလုံး) မွာ ေတာ့ ကရင္ေပါင္း စည္းညီ ညႊတ္ေရး လႈပ္ရွားမႈေတြ လုပ္ေဆာင္ ေနၾကပါျပီ။ ကရင္ႏွစ္သစ္ကူးေန႕ဟာ ေဒသအလုိက္ က်င္းပတဲ့ ပြဲေတာ္ျဖစ္လာသလုိ၊ ကရင္ေက်းရြာ အသီသီးရဲ႕ ႏွစ္စဥ္ ပြဲေတာ္ျဖစ္ေနပါျပီ။ ကရင္ရုိးရာ ၀တ္စုံေတြကုိ လည္းပြဲေတာ္ အခမ္းအနားေတြမွာ ခမ္းနားစြာေတြျမင္ႏုိင္ပါတယ္။ ေႏြရာသီကရင္စာ ေပသင္တန္း ေတြဟာ လည္း ျမိဳ႕နယ္အသီးသီး (အားလုံးမဟုတ္ေသးေသာ္လည္း) ဦးစီးေဆာင္ရြက္ တဲ့ အဆင့္အထိ တက္လာ ေနပါျပီ၊ ကရင္တုိင္း ရင္းသားဖတ္စာကုိ လည္း ေက်ာင္ခ်ိန္ျပင္ပဖတ္စာ အျဖစ္ အစုိးရမူလ တန္း ေက်ာင္း တစ္ခ်ိဳ႕မွာ ျပန္လည္အသက္၀င္ေနပါျပီ။ ကရင္မိဘတုိင္းက မိမိတုိ႕သား သမီးေတြကုိ ကရင္လုိ စကားေျပာေပး၊ ျဖစ္ႏုိင္ရင္ ကရင္နာမည္ေတြမွည့္ေပးျခင္း အားျဖင့္ ကရင္ျဖစ္ျခင္းကုိ ပုံေဖာ္သြား ေနၾကပါျပီ။ တစ္ခ်ိဳ႕ ကရင္ရြာေတြလည္း ဗမာလုိေရာ၊ ကရင္လုိေရာ ပါတဲ ဆုိင္းပုတ္ေတြ ေထာင္ ေနၾကပါျပီ။ ကရင္ ပညာတတ္လူငယ္ေလးေတြက ကရင္ရြာ တစ္ခ်ိဳ႔ေတြမွာ ေက်းရြာ အုပ္ခ်ဳပ္ေရးမွဴး တာ၀န္ ယူၾက ပါျပီ။ ျမိ႕နယ္၊ ခရုိင္၊ တုိင္း အုပ္ခ်ဳပ္ေရးရုံးေတြမွာ မ်ိဳးဆက္သစ္ ကရင္လူငယ္ေတြ မ်ားမ်ားေတြ႕လာမယ့္ ၂၁ ရာစု ကုိ ေတြးျမင္ၾကပါစုိ႕လား။  အနာဂတ္ကရင္ေတြဟာ ရွိတဲ့ေနရာ၊ ေရာက္တဲ့ ေနရာတုိင္းမွာ အသက္၀င္လႈပ္ရွား ေသာႏုိင္ငံသားေကာင္းမ်ား (active citizens) ျဖစ္ျပီး ၂၁ ရာစု ကုိ ပုံေဖာ္သြားၾက ပါစုိ႕လား။

(Special Talk given during “ Pan Pwo Karen Christian Fellowship” held in Bishop Home, Yangon from 28 to 30 November 2013)

Fr. Henry Eikhlein

Catholic Diocese of Pathein

Ayeyarwaddy Region, Myanmar

November 29, 2013